کشور ترکمنستان
کشور ترکمنستان TURKMENISTAN
کشور ترکمنستان در جنوب غربی آسیای مرکزی واقع شده و از شمال به قزاقستان و ازبکستان ‘ از شمال خاوری و جنوب خاوری به ترتیب به کشورهای ازبکستان و افغانستان ‘ از جنوب به ایران و از غرب به دریای خزر محدود است.
__________________________________________
نام رسمی کشور ترکمنستان: جمهوری ترکمنستان
نام محلی کشور ترکمنستان: ترکمنستان
اسامی دیگر کشور ترکمنستان: __
پایتخت کشور ترکمنستان: عشق آباد
تاریخ استقلال کشور ترکمنستان: ۱۹۹۱/۱۰/۲۷ از شوروی
روز ملی کشور ترکمنستان: ۲۷ اکتبر روز استقلال
نوع حکومت کشور ترکمنستان: جمهوری با یک مجلس قانونگذاری از سال ۱۹۹۱
رئیس حکومت: رئیس جمهور مادام العمر ; ژنرال صفر مراد نیازوف ( دبیر کل حزب دموکرات از سال ۱۹۹۰)
رئیس دولت: رئیس جمهور مادام العمر ; ژنرال صفر مراد نیازوف ( دبیر کل حزب دموکرات از سال ۱۹۹۰)
قوه مقننه: قانون اساسی سال ۱۹۹۲ ‘ آخرین تغییرات ۱۹۹۹ ‘ پارلمان ( مجلس ) با ۵۰ عضو به مدت ۵ سال
عضویت در سازمانهای بین المللی: سازمان ملل متحد ‘ اونکتاد ‘ یونیسف ‘ فائو ‘ یاا آ ‘ ایبرد ‘ ایکاتو ‘ ایفک ‘ ایلو ‘ ایمف ‘ ایمو ‘ ایتو ‘ یونسکو
یونیدو ‘یوپو ‘ وهو ‘ ویپو ‘ ومو ‘ ویپو ‘ سازمان تجارت جهانی ‘آی آ دب
جمعیت کشور
مساحت کشور ترکمنستان: ۴۸۸۱۰۰ کیلومتر مربع ( پنجاه و یکمین کشور جهان)
جمعیت کشور ترکمنستان: ۰۰۰’۵۰۰’۴ نفر در سال ۲۰۰۰ ( صد و سیزدهمین کشور جهان )
تراکم جمعیت کشور ترکمنستان: ۹/۲ نفر در کیلومتر مربع
پیش بینی جمعیت(۲۰۲۵): ۶/۳ میلیون نفر
جمعیت شهری(۱۹۹۸): ۴۵/۲%
رشد سالانه جمعیت(۲۰۰۰_۱۹۹۵): ۱/۸%
زمان دوبرابر شدن جمعیت: ۳۴ سال
توزیع سنی(۱۹۹۸): زیر ۱۵ سال ۴۰/۴% ۲۹_۱۵ سال ۲۷/۶% ۵۹_۳۰ سال ۲۶/۲% بالای ۶۰ سال ۵/۸%
توزیع جنسی(۱۹۹۸): مرد ۴۹/۵۹% زن ۵۰/۴۱%
امید به زندگی(۱۹۹۹): زنان ۶۹ سال مردان ۶۲ سال
میزان تولد در هر هزار نفر(۱۹۹۹): ۲۷/۶ نفر
میزان مرگ و میر در هر هزار نفر(۱۹۹۹): ۷ نفر
مرگ و میر کودکان در هر هزار تولد(۱۹۹۹): ۵۳ نفر
رشد طبیعی جمعیت در هر هزار نفر(۱۹۹۹): ۲۰/۶ نفر
دلایل عمده مرگ و میر در کشور ترکمنستان
دلایل عمده مرگ و میر در هر صدهزار نفر(۱۹۹۶): بیماریهای دستگاه گردش خون ۲۳۷/۱ نفر بیماریهای دستگاه تنفسی ۱۵۰/۳ نفر بیماریهای عفونی و انگلی ۷۵/۵ نفر حوادث و مسموسیت و درگیری ۶۰/۱ نفر بافت های بدخیم ۵۶/۸ نفر دستگاه گردش گوارش ۳۱/۱ نفر
میانگین زایمان زنان بارور(۱۹۹۹): ۳/۵ نفر
مرگ و میر مادران در هر هزار نفر: ۱۱۰ نفر
میزان ازدواج در هر هزار نفر: ۸/۷ مورد
میزان طلاق در هر هزار نفر: ۱/۵ مورد
نژاد/ملیت(۱۹۹۲): ترکمن ۷۷% ازبک ۹/۲% روس ۶/۷% قزاق ۲% تاتار ۸/.% بقیه ۴/۳%
دین(۱۹۹۰) کشور ترکمنستان: مسلمان ۸۷% ارتدوکس روسی ۲/۴% سایر ادیان و بی دین ۱۰/۶%
زبان و خط: ترکمنی ( زبان رسمی ) خط: لاتین و سیریلی
شهرهای مهم کشور ترکمنستان (۱۹۹۸): چارجو داش حوض مرو نبیست داغ ترکمن باشی
بنادر مهم کشور ترکمنستان: ترکمن باشی در دریای خزر
اقتصاد و دارایی کشور ترکمنستان
واحد پول کشور ترکمنستان: منات ترکمنستان = ۱۰۰ تنگه یک دلار = ۵۲۰۰ منات صد منات =۱۵۴ ریال
درآمد بودجه(۱۹۹۹): ۳۹۳/۱’۳ میلیارد منات
هزینه بودجه(۱۹۹۹): ۸۹۴/۳’۳ میلیارد منات
تولید ناخالص ملی(۱۹۹۷): ۲۹۸۷ میلیون دلار
منشاء تولید ناخالص ملی(۱۹۹۸): کشاورزی ۲۴/۶% صنعت ۴۱/۸% خدمات ۳۳/۶%
میزان سرمایه گذاری خارجی: ؟
بدهی خارجی(۱۹۹۸): ۱۷۳۱ میلیون دلار
کمک های خارجی ۱۶/۶ میلیون دلار
میزان پس انداز ناخالص داخلی نسبت به تولید ناخالص داخلی: ؟
نرخ تورم کشور ترکمنستان
نرخ تورم کشور ترکمنستان: (میانگین سالانه ۹۸-۱۹۹۰ ): ۶۶۳/۴% ۱۹۹۸: ۱۳/۵%
محصولات کشاورزی(۱۹۹۹): غلات ۱۵۶۷۲۰۰ تن دانه پنبه ۰۰۰’۳۰۰’۱ تن سبزیجات و صیفی جات ۴۰۰’۳۳۶ تن میوه ۱۹۳۶۰۰ تن
کاربری زمین(۱۹۹۴): کشاورزی ۳% مرتع و چمنزار ۶۱/۶% جنگل ۸/۲% سایر موارد ۲۷/۲%
تعداد دام زنده(۱۹۹۹): گوسفند و بز ۰۰۰’۰۲۵’۶ راس گاو ۸۸۰۰۰۰ راس خوک ۴۸۰۰۰ راس
تولید چوب: ۰۰۰’۰۰۰’۴ متر مکعب
صید ماهی(۱۹۹۷): ۸۸۲۸ تن
تولید مرغ(۱۹۹۹): ۰۰۰’۰۰۰’۴ قطعه
تولید تخم مرغ(۱۹۹۹): ۱۵۹۰۰ تن
تولیدات معدنی(۱۹۹۶): گچ ۱۶۹۵۷۷ تن سولفات سدیم ۳۰۸۲۰ تن گوگرد ۸۱۱۲ تن
نیروی کار: جمعیت فعال اقتصادی (۱۹۹۶): ۰۰۰’۶۸۰’۱ نفر
توزیع نیروی کار: کشاورزی ۴۱% صنعت ۲۱% خدمات ۳۸%
نیروی دفاعی: مدت نظام وظیفه : ۱۸ ماه تعداد نفرات ارتش (۱۹۹۹): ۱۸۰۰۰ نفر نیروی زمینی ۱۰۰% سرانه هزینه دفاعی ۷۱ دلار
واردات کشور ترکمنستان: ۱۱۳۷/۱ میلیون دلار
صادرات کشور ترکمنستان ۶۱۴/۱ میلیون دلار
تراز بازرگانی کشور ترکمنستان
تراز بازرگانی ۱۹۹۴ ۱۹۹۵ ۱۹۹۶ ۱۹۹۷ ۱۹۹۸
میلیون دلار ۴۸۵+ ۵۳۶+ ۳۲۹+ ۲۳۱- ۵۲۳-
درصد کل ۱۲/۵% ۱۵/۴% ۱۰/۸% ۱۳% ۳۰%
شاخص قیمت ها و درامدها ۱۹۹۴ ۱۹۹۵ ۱۹۹۶ ۱۹۹۷ ۱۹۹۸
شاخص قیمتهای مصرفی ۱۰۰ ۱۳۶۲ ۷۴۳۱ ۲۷۵۰۲ ۳۲۱۲۲
شاخص درامد ماهانه ۱۰۰ ۷۳۹ ۶۳۳۴ ۱۱۲۸۲ ۱۶۱۶۳
ویژگیهای خانوار: میانگین اندازه خانوار : ۵ نفر
جهانگردی(۱۹۹۸): درآمد : ۱۹۲ میلیون دلار هزینه شهروندان د رخارج: ؟
حمل و نقل و ارتباطات کشور ترکمنستان
راه(۱۹۹۶): ۱۳۷۰۰ کیلومتر
راه اهن(۱۹۹۶): ۲۱۲۰ کیلومتر
تعداد اتومبیل(۱۹۹۵): ۲۲۰۰۰ دستگاه
تعداد کامیون و اتوبوس: ۵۸۲۰۰ دستگاه
کشتی بالای صد تن: ؟
فرودگاه: ۱ فرودگاه با برنامه منظم پروازی
روزنامه: ؟
مجلات ادواری: ؟
کتاب ۴۵۰ عنوان
رادیو(۱۹۹۷): ۱۲۲۵۰۰۰ گیرنده رادیویی
تلویزیون(۱۹۹۸): ۸۶۵۰۰۰ گیرنده تلویزیونی
تلفن(۱۹۹۸): ۳۵۴۰۰۰ خط تلفن
تلفن همراه(۱۹۹۸): ۳۰۰۰ خط
رایانه شخصی: ؟
اینترنت: ؟
آموزش و بهداشت کشور ترکمنستان
سطوح آموزشی تعداد مراکز آموزشی تعداد معلمین تعداد دانش اموزان نسبت دانش آموز به معلم
ابتدایی ۱۹۰۰ ۹۰۰’۷۲ ۶۰۰’۹۴۰ ۱۲/۹
متوسطه
فنی و حرفه ای ۷۸ ? ۰۰۰’۲۶ ?
عالی ۱۵ ? ۴۳۵’۲۹ ?
میزان با سوادی(۱۹۸۹): افراد بالای ۱۵ سال : ۹۷/۷% مردان :۹۸/۸% زنان : ۹۶/۶%
میزان تحصیلات افراد بالای ۲۵ سال: ابتدایی ۱۳/۶% متوسطه ۷۸/۱% عالی ۸/۳%
تعداد پزشک(۱۹۹۵): ۱۳۵۰۰ نفر
تعداد تخت بیمارستان(): ۴۶۰۰۰ تخت
تعداد مبتلایان به ایدز: کمتر از صد نفر
تعداد مبتلایان به سل(۱۹۹۷): در هر صدهزار نفر ۷۹/۳ نفر
سرانه مصرف روزانه کالری(۱۹۹۸): ۲۶۸۴ کالری مصرف پروتئین : ۶۵ گرم مصرف چربی : ۶۴ گرم
محیط زیست و توسعه انسانی کشور ترکمنستان
میزان جنگل زدائی سالانه: ؟
سرانه کاغذ مصرفی برای چاپ و نوشتن(۱۹۹۷): ۱/. کیلوگرم برای هر نفر
تولید سالانه گاز دی اکسید کربن(۱۹۹۶): ۳۴/۳ میلیون تن هر نفر ۸/۳ تن
شاخص توسعه انسانی(۱۹۹۸): ۷۰۴/. ( صدمین کشور جهان)
__________________________________________________________
اقلیم کشور ترکمنستان
سرزمین ترکمنستان دشت همواری است که در حدود ۸۰ درصد آن را کویر های خشک و غیر قابل کشت در بر گرفته و رودخانه آمو دریا در خاور ‘ کوههای اوستیورت در شمال و کوپت داغ و پاورپامیز در جنوب و دریای خزر و در غرب آن را محصور نموده اند . کوه فیروزه با بلندی ۲۹۴۲ متر که در کوههای کوپت داغ واقع است ‘ بلندترین نقطه ان محسوب می گردد . صحرای قره قوم که حدود ۸۰ درصد نواحی مرکزی ‘ شمالی و شمال خاوری آن را در برگرفته است چشمگیرترین و عمده ترین عارضه درون بومی این کشور به شمار می آید.
رودهای کشور ترکمنستان
رودخانه های آمو دریا و مرغاب و تجن عمده ترین رودهای ترکمنستان هستند و از این بابت خشک ترین سرزمین آسیای مرکزی محسوب می شود . کانال ترکمن باشی یا قره قوم که طول آن به ۱۱۲۰ کیلومتر می رسد ‘ بخشی از آب آمو دریا را به زمینهای جنوب و جنوب غربی ترکمنستان منتقل می کند و کشتزارهای وسیع پنبه کشور مزبور را سیراب می سازد.
اقلیم ترکمنستان بری و خشک است و اختلاف چشمگیر دما در فصول مختلف سال از ویژگیهای اقلیمی آن است و میزان بارندگی آن در جنوب حدود ۴۰۰ میلی لیتر است و در نواحی شمالی از ۸۰ میلی متر تجاوز نمی کند.
تاریخچه کشور ترکمنستان
از حدود ۵۰۰ سال قبل از میلاد به این سو ‘ سرزمین ترکمنستان در تصرف امپراتوری های هخامنشی و اشکانیان و ساسانیان بود و بخشی از خاک ایران به شمار می رفت. بین سده های پنجم تا هشتم هیاطله و ترک ها و عرب ها بر ان استیلا یافتند و از سده ششم تا هشتم میلادی در تصرف خلفای عرب بود و در سده های نهم و دهم به تصرف طاهریان و سامانیان درآمد . در اواسط سده یازدهم سلسله سلجوقیان در ترکمنستان تاسیس گردید و تا پایان سده دوازدهم به بخشی از تصرفات خوارزمشاهیان مبدل گردید.
سلجوقیان در کشور ترکمنستان
سلجوقیان دولت نیرومندی را در خراسان بزرگ که ترکمنستان بخشی از ان بود پی ریزی کردند و شهر مرو را به پایتختی کشور خود برگزیدند . در همین ایام بود که اقوام ترکمن ظهور کردند و پس از زد و خوردهای بسیاری که بین آنان به وقوع پیوست ‘ دو سلسله آق قویونلو و قراقویونلو را تاسیس نمودند.
سرزمین ترکمنستان پس از حمله مغول به قلمرو ایلخانان مغول درآمد و سپس زیر سلطه تیموریان قرار گرفت و از سده شانزدهم تا هجدهم تحت نفوذ ازبک ها و خانات خیوه و بخارا درآمد و قسمتهایی هم در تصرف ایران باقی ماند . اقوام ترکمن که در نواحی خشک و بدون آب شمال ترکمنستان به سر می بردند ‘ تحت فشار شرایط نامساعد جوی به نواحی جنوبی مهاجرت کردند و در اطراف رودخانه آمو دریا ساکن شدند .
جنگ بین روسیه و کشور ترکمنستان
از سال ۱۸۷۷ روس ها رسما شروع به مداخله در امور ترکمنستان کردند و با ترکمن ها به جنگ پرداختند ‘ ولی با مقاومت سرسختانه آنان روبرو شدند . سرانجام روس ها در سال ۱۸۸۱ به پیروزی نهایی دست یافتند و نواحی مرکزی و شمالی را به تصرف خود درآوردند . در تصرف نواحی جنوبی و مشرف به مرزهای افغانستان با نیروهای انگلیسی روبرو شدند و پس از مناقشات و گفتگوهای مکرر در سال ۱۸۹۵ مرزهای کنونی و ترکمنستان و افغانستان را با مشارکت انگلیسی ها علامتگذاری کردند و قطعیت بخشیدند و به دنبال آن ترکمنستان و دیگر نواحر ماوراء خزر به جزئی از فرمانداری ترکستان روس مبدل شد.
خودمختاری کشور ترکمنستان
پس از انقلاب اکتبر و روی کار آمدن بولشویک ها ‘ در سال ۱۹۱۸ جمهوری خودمختار ترکستان تشکیل گردید . در ژوئیه سال ۱۹۱۸ ملی گرایان و آزادیخواهان ترکمن دست به شورش زدند و شهر عشق آباد را تصرف نمودند و بولشویک ها را از این ناحیه بیرون راندند و در پی درخواست کمک از انگلستان ‘ نیروهای انگلیسی در عشق آباد مستقر گردیدند ‘ ولی در حمله بولشویک در سال ۱۹۲۰ مقاومت نیاوردند و آنجا را تخلیه کردند و ترکمنستان دوباره به تصرف روس ها درآمد . در ۲۷ اکتبر ۱۹۲۴ جمهوری شوروی سوسیالیستی ترکمنستان تشکیل گردید و نواحی ترکمن نشین بخارا و خوارزم نیز به جمهوری مزبور ملحق شد .
زیان مردمان کشور ترکمنستان از مزارع اشتراکی
در دوره اتحاد شوروی ترکمن ها را از اشتراکی کردن مزارع زیان فراوان دیدند و دولت شوروی نیز اقدامی در جهت صنعتی کردن کشور به عمل نیاورد و تنها به استخراج نفت و گاز آن پرداخت . یکی از مهمترین مسائل فرهنگی ترکمنستان زیان انان بود که تا سال ۱۹۹۰ زبان روسی به عنوان زیان رسمی به کار می رفت و اهمیتی به زبان محلی آنان داده نمی شد .
استقلال کشور ترکمنستان
پس از مطرح شدن سیاستهای گلاسنوست و پروستروئیکای گورپاچف ‘ ترکمنستان در ۲۷ اکتبر سال ۱۹۹۱ اعلام استقلال کرد و حزب دموکرات ترکمنستان جانشین حزب کموونیست گردید . در ۱۸ مه ۱۹۹۲ قانون اساسی آن به تصویب رسید و صفر مراد نیازوف در ۲ ژوئن ۱۹۹۲ به ریاست جمهوری ترکمنستان برگزیده شد . ترکمنستان یکی از معدود کشورهای اقماری شوروی سابق است که پس از فروپاشی شوروی دچار آشوب و برادرکشی نشد و پبات سیاسی ان سرمایه گذاران خارجی را به فعالیت در این کشور تحریص نمود و سرمایه گذاری زیادی در صنایع نفت و گاز از سوی سایر کشورها صورت گرفت.
قرارداد خط آهن کشور ترکمنستان
در سال ۱۹۹۳ ترکمنستان به ایران نزدیک شد و خط آهن عشق آباد از طریق سرخس به شبکه راه آهن ایران متصل گردید. نیازوف در انتخابات سال ۱۹۹۴ موقعیت خود را تثبیت کرد . در ژانویه ۱۹۹۵ ترکمنستان ‘ ایران ‘ ترکیه ‘ قزاقستان و روسیه قراردادی برای احداث خطوط لوله و انتقال نفت و گاز به اروپای شرقی به امضاء رساندند و در دسامبر ۱۹۹۷ نخستین خط لوله نفت بین ایران و ترکمنستان اقتتاح شد و نفت و گاز ترکمنستان از طریق ایران و خلیج فارس به بازارهای جهانی امریکا مسافرت کرد و با بیل کلینتون رئیس جمهور امریکا دیدار و مذاکره نمود.
اتنخابات پارلمانی کشور ترکمنستان
در انتخابات پارلمانی سال ۱۹۹۹ ‘ تنها حزب دموکرات ترکمنستان به رهبری نیازوف حق شرکت داشت و پس از تشکیل مجلس جدید ‘ نیازوف از انان خواست که وی را به عنوان رئیس جمهور مادام العمر اعلام نکنند. ترکمنستان در اعتراض به موضع آذربایجان در مورد بهره برداری از منابع نفت دریای خزر ‘ از شرکت در اجلاس سران ترک زبان در باکو خودداری نمود . در پی حملات امریکا و متحدان آن به گروه طالبان در افغانستان ‘ دولت ترکمنستان به عنوان یک کشور بی طرف از ارائه هرگونه همکاری با آن سرباز زد ‘ ولی با سازمان ملل برای کمک رسانی به مردم افغانستان همکاری نمود . اجلاس سران کشورهای حاشیه خزر که در ابتدای سال ۲۰۰۲ در عشق آباد برگزار شد بدون اخذ نتیجه ملموسی پایان یافت.