کشور عراق
کشور عراق IRAQ
کشور عراق در غرب اسیا جای دارد و از شمال به ترکیه ‘ از خاور به ایران ‘ از جنوب به خلیج فارس و کویت و عربستان سعودی ‘ از جنوب غربی به عربستان و از غرب به اردن و سوریه محدود است.
_____________________________________________________________________
نام رسمی کشور عراق: جمهوری عراق
نام محلی کشور عراق: العراق
اسامی دیگر کشور عراق: عراق عرب ‘ عراقان
پایتخت کشور عراق: بغداد
تاریخ استقلال کشور عراق: 1932/10/3 از انگلستان
روز ملی کشور عراق: هفدهم ژوئیه سالروز انقلاب در سال 1968
نوع حکومت: جمهوری چند حزبی با یک مجلس قانونگذاری از سال 1980
رئیس حکومت: رئیس جمهور
قوه مقننه: رئیس جمهور
عضویت در سازمانهای بین المللی: سازمان ملل متحد (_۱۹۶۰) ‘ اونکتاد ‘ یونیسف ‘ فائو ‘ ایبرد ‘ ایکاتو ‘ ایدا ‘ ایفک ‘ ایلو ‘ ایمف ‘ ایتو ‘ یونسکو ‘ یونیدو ‘ یوپو ‘ وهو ‘ ویپو ‘ ومو ‘ سازمان وحدت افریقا ‘ آکپ ‘ ایدب ‘ اتحادیه عرب ‘ جنبش عدم تعهد ‘ کنفرانس اسلامی
جمعیت کشور عراق
مساحت: 438317 کیلومتر مربع ( پنجاه و هفتمین کشور جهان)
جمعیت: 000’100’23 نفر در سال 2000 ( چهل و سومین کششور جهان)
تراکم جمعیت: 52/7 نفر در کیلومتر مربع
رشدسالانه جمعیت: 2/8%
پیش بینی جمعیت(۲۰۲۰): 41 میلیون
زمان دو برابر شدن جمعیت: 25 سال
جمعیت شهری (۱۹۹۸) 75/9%
توزیع سنی(۱۹۹۹) زیر ۱۵ سال 42/1% 29_15 سال 30/4% 59_30 سال 23% بالای ۶۰ سال 4/5%
توزیع جنسی (۱۹۹۹) مرد 86% زن 49/14%
امید به زندگی(۱۹۹۶): زنان 67 سال مردان / سال/
میزان تولد در هر هزار نفر(۱۹۹۹): 35 نفر
میزان مرگ و میر در هر هزار نفر(۱۹۹۹): 6/4 نفر
مرگ و میر کودکان در هر هزار تولد(۱۹۹۹): 62/5 نفر
رشد طبیعی جمعیت در هر هزار نفر(۱۹۹۶): 28/6 نفر
دلایل مرگ و میر در کشور عراق
دلایل عمده مرگ و میر در هر هزار نفر(۱۹۸۵): پیش از جنگ سال ۱۹۹۰ عمده ترین دلایل مرگ و میر عبارت بود از : بیماریهای دستگاه گردش خون ‘ صدمه و مسمومیت ‘ سرطان و ناهنجاریهای مادرزادی ‘ پس از سال ۱۹۹۰ ‘ به علت فقدان خدمات بهداشتی مناسب و سوء تغذیه ای که در اثر اعمال تحریم های سازمان ملل متحد در این کشور بروز کرده است ‘ میزان مرگ و میر کودکان و اقشار آسیب پذیر آن بیشتر شده است.
میانگین زایمان زنان بارور(۱۹۹۹): 4/9 نفر
مرگ و میر مادران در هر هزار نفر: ؟
میزان ازدواج در هر هزار نفر: ؟
میزان طلاق در هر هزار نفر: ؟
نژاد/ملیت(۱۹۹۲): عرب 77/1% کرد 19% آذربایجانی 1/7% آسوری 8/.% بقیه ۱/۴%
دین(۱۹۹۰): اسلام ( دین رسمی ) مسلمان شیعه 62/5% سنی ۳۴/۵% مسیحی 2/7% بقیه ۳/.%
زبان و خط: عربی ( زبان رسمی ) خط : عربی
شهرهای مهم (۱۹۹۸): بصره موصل اربیل سلیمانیه نجف حله کربلا
بنادر مهم: بصره در کنار اروند رود
اقتصاد و دارایی کشور عراق
واحد پول: دینار عراق = 1000 فلس یک دلار= 3/12 دینار یک دینار= ۲۵۶۴/۱ ریال
درآمد بودجه(۱۹۹۲): 935’13 میلیون دینار عراق
هزینه بودجه(۱۹۹۲): 13935 میلیون دینار عراق
تولید ناخالص ملی(۱۹۹۶): 11500 میلیون دلار
منشاء تولید ناخالص ملی(۱۹۹۱): کشاورزی 26% صنعت 10% خدمات: ؟
میزان سرمایه گذاری خارجی: میانگین سالانه 92_1987 : 2 میلیون دلار
بدهی خارجی(۱۹۹۴): 20000 میلیون دلار
کمک های خارجی 115/5+ میلیون دلار
میزان پس انداز ناخالص داخلی نسبت به تولید ناخالص داخلی: ؟
نرخ تورم: ؟
محصولات کشاورزی(۲۰۰۰): خرما گندم هندوانه گوجه فرنگ پرتغال انگور جو طالبی سیب زمینی برنج خیار
کاربری زمین(۱۹۹۴): کشاورزی 13/1% مرتع ۹/۱% جنگل 4/.% دیگر موارد 77/4%
تعداد دام زنده(۲۰۰۰): گوسفند 000’100’6 راس گاو 000’150’1 راس
تولید چوب: 177000 متر مکعب
صید ماهی(۱۹۹۸): 22574 تن
تولید مرغ(۱۹۹۹): 000’000’18 قطعه
تولید تخم مرغ(۱۹۹۹): 23000 تن
تولیدات معدنی(۱۹۹۵): گوگرد 475000 تن سنگ فسفات 440000 تن
تولیدات صنعتی(۱۹۹۴): ارزش افزوده به میلیون دلار فراورده های نفتی 127 اجر کاشی و سیمان 100 مواد شیمیایی و صنعتی ۷۹ مواد غذایی 59 مصنوعات فلزی 28
توزیع نیروی کار کشاورزی 12/5% صنعت 17/6% خدمات 61/2%
نیروی کار: جمعیت فعال اقتصادی 1988 : 294’127’4 نفر
نیروی دفاعی: مدت نظام وظیفه 18 ماه تا ۲۴ ماه
واردات: 2/5 میلیارد دلار
صادرات۱۹۹۵ : 419 میلیون دلار
تراز بازرگانی کشور عراق
تراز بازرگانی 1990 1991 1992 1993 1994 1995
میلیون دلار 5587+ 1633- 2199- 1956- 1518- 2081-
درصد کل 36/6% 66/3% 73/3% 68/8% 66/5% 71/3%
شاخص قیمت ها و درامدها 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996
شاخص قیمتهای مصرفی 2/. 6/. 1/7 5/2 20 100 550
شاخص درامد ؟ ؟ ؟ ؟ ؟ ؟ ؟
ویژگیهای خانوار: میانگین اندازه خانوار 8/9 نفر
جهانگردی درامد ۱۳ میلیون دلار هزینه ها : ؟
حمل و نقل و ارتباطات کشور عراق
راه(۱۹۹۶): 47400 کیلومتر
راه اهن(۱۹۹۷): 2032 کیلومتر
تعداد اتومبیل(۱۹۹۵): 672000 دستگاه
تعداد کامیون و اتوبوس: 368000 دستگاه
کشتی بالای صد تن: 131 فروند
فرودگاه: ؟
روزنامه: 4 روزنامه
مجلات ادواری: ؟
کتاب ؟
رادیو(۱۹۹۷): 4850000 گیرنده رادیویی
تلویزیون(۱۹۹۶): 1700000 گیرنده تلویزیونی
تلفن(۱۹۹۸): 675000 خط تلفن
تلفن همراه: ؟
رایانه شخصی: ؟
اینترنت: ؟
آموزش و بهداشت کشور عراق
سطوح آموزشی تعداد مراکز آموزشی تعداد معلمین تعداد دانش اموزان نسبت دانش آموز به معلم
ابتدایی 8145 145455 2903923 20
متوسطه 2635 52393 1037482 19/8
فنی و حرفه ای 310 9903 12939 12/4
عالی 12 11848 201984 17
تعداد پزشک(۱۹۹۳): 8787 نفر
تعداد تخت بیمارستان(۱۹۹۳): 27202 تخت
تعداد مبتلایان به ایدز: ؟
تعداد مبتلایان به سل(۱۹۹۷): در هر صد هزار نفر 125/6 نفر
سرانه مصرف روزانه کالری(۱۹۹۸): 2419 کالری
محیط زیست و توسعه انسانی کشور عراق
میزان جنگل زدائی سالانه: صفر
سرانه کاغذ مصرفی برای چاپ و نوشتن(۱۹۹۷): 3/. کیلوگرم برای هر نفر
تولید سالانه گاز دی اکسید کربن(۱۹۹۶): 91/5 میلیون تن
شاخص توسعه انسانی(۱۹۹۸): 583/. ( صد و بیست و ششمین کشور جهان)
__________________________________________________________
اقلیم کشور عراق
کشور عراق سرزمینی است هموار و کم ارتفاع که کوهها و ارتفاعات آن در شمال قرار گرفته و بلندترین نقطه آن به نام کوه حاجی ابراهیم ۳۶۰۲ متر در همین منطقه جای دارد.
رودخانه های دجله و فرات و ریز آبخ های متعددی چون زاب بزرگ و کوچک و دیاله آن را مشروب می سازند . دشت هموار و حاصلخیز میان رودخانه های دجله و فرات و بین النهرین یا مسوپوتامیا نام دارد ‘ وسیع ترین نخلستانهای جهان را در نواحی جنوبی خود و در کرانه های شط العرب یا اروند رود جای داده است. بیابانهای خشک و بی حاصل غربی که از یک سو به بادیه الشام ‘ و از سوی دیگر به بیابانهای شمالی عربستان منتهی می گردد ‘ بخش وسیعی از این کشور را زیر پوشش خود قرار داده است.
قسمت عمده جمعیت عراق در نواحی مرکزی بین النهرین زندگی می کنند و کردها در کوهستانهای شمالی به سر می برند.
ویرانی های حاصل از جنگلهای ایران و عراق و جنگ خلیج فارس بخش عمده ای از اراضی مرزوعی و نخلستانهای جنوبی این کشور را به نابودی کشانید و حرکت تانکها و نفرات نیروهای مسلح به راهها و پلهای این نواحی زیان فراوان رسانده و خطرات زیست محیطی مهمی را در مرزهای عربستان سعودی ایجاد نموده است.
تاریخچه کشور عراق
سرزمین امروزی عراق حدود چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح مهد تمدن سومری ها بود. سامی ها حدود ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد به این سرزمین مهاجرت کردند و تمدنهای با شکوه و مقتدری چون اکد ‘ بابل ‘ آشور و کلده را در آن مرز و بوم بنا نهادند. اعراب آن را بین النهرین ‘ یونانی ها مسوپوتامیا و ایرانی ها آن را سورستان می نامیدند. تا پیش از سده هفتم میلادی و قبل از ظهور اسلام بخشی از امپراتوری ایران بود و گاه میان قدرتهای بزرگ آن زمان یعنی ایران و روم دست به دست می شد.
استقلال کشور عراق
در سده هفتم میلادی ‘ اعراب مسلمان بین النهرین را به مرکز امپراتوری بزرگ اسلام مبدل کردند. خلیفه منصور عباسی شهر بغداد را در کنار دجله بنا نهاد و شهر هزارویک شب را به پایتختی امپراتوری عباسیان برگزید و آن را به یکی از بزرگترین مراکز علم و فرهنگ آن زمان تبدیل کرد. با مرگ هارون الرشید از اهمیت و اقتدار عباسیان کاسته شد ‘ نواحی شمالی افریقا و ایران دم از استقلال زدند و خود به دولتهای مستقل یا نیمه مستقل مبدل شدند. مغولها در سال ۱۲۵۸ میلادی اخرین خلیفه عباسی را به هلاکت رساندند و غالب آثار فرهنگ و تمدن بزرگ اسللامی را از بین بردند و کشتزارها را ویران کردند و سلجوقی ها ‘ عثمانی ها ‘ ترکان عثمانی در سده شانزدهم آنجا را تصرف خود دراوردند و چندی بعد به دست تیمور لنگ و فرزندان او سپردند. در سده بیستم میلادی جنبشهای استقلال طلبی در این سرزمین شکل گرفت. با پایان یافتن جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراتوری عثمانی انگلستان و فرانسه سرزمینهای عربی را میان خود تقسیم کردند. فیصل پسر حسین ‘ شریف مکه ‘ دمشق را تصرف کرد و سوریه را تحت سلطه و کنترل خود دراورد و خود را شاه سوریه نامید و عراق تحت سرپرستی انگلستان قرار گرفت و مراتب مورد تایید جامعه ملل نیز واقع شد و ملک فیصل ابن حسین به پادشاهی عراق منصوب گردید. در ۱۹۳۰ ژنرال نوری السعید به نخست وزیری عراق برگزیده شد و با امضای قزارداد اکتبر ۱۹۳۲ عراق را رسما به استقلال رسانید.
همکاریهای نظامی کشور عراق با کشورهای دیگر
پیمان بغداد عراق را همراه با کشورهای ترکیه ‘ ایران ‘ پاکستان ‘ امریکا و انگلستان در جرگه همکاریهای نظامی داخل نمود. کودتای نظامی ژوئیه ۱۹۵۸ به سرپرستی ژنرال عبدالکریم قاسم رژیم سلطنتی را در این کشور برانداخت و عراق را از پیمان نظامی بغداد خارج نمود. در سال ۱۹۵۹ عبدالکریم قاسم به نیت برقراری اتحاد میان سوریه و عراق دست به کار شد ولی با مخالفت حزب کمونیست عراق و دموکرات ها روبرو گردید. در ژوئیه ۱۹۵۹ عبدالکریم قاسم کلیه احزاب را تعطیل کرد و ادعا نمود که کویت متعلق به عراق است. اتحادیه عرب به توصیه مصر از انگلستان درخواست نمود که نیرو به منطقه اعزام دارد و منطقه نفت خیز کویت را از دست اندازیهای عراق ایمن نماید. قاسم در پاسخ به اقدام مزبور روابط خود را با اتحاد شوروی و چین مستحکم نمود و اعلام داشت :که عراق را به کوبای دوم تبدیل خواهد کرد. کودتای ژوئیه ۱۹۶۸ قاسم را سرنگون کرد و حزب بعث را سرکار آورد. به دنبال آن ‘ عراق کمپانیهای خارجی را ملی کرد و اعلام داشت که نعت نفت را در خدمت مبارزات ضد امپریالیستی و ضد صهیونیستی به کار خواهد گرفت.
قرارداد مرزی بین ایران و عراق
در سال ۱۹۷۰ زبان کردی جنبه رسمی پیدا کرد و به کردستان خودمختاری داده شد. در مارس ۱۹۷۵ قرارداد مرزی میان ایران و عراق امضاء گردید و انقلابیون کرد سرکوب شدند. در ژوئیه ۱۹۷۹ ژنرال حسنالکبر رئیس جمهور عراق به سبب بیماری از کار کناره گرفت و معاونش صدام حسین جایگزین او گردید. صدام حسین که ادعای رهبری جهان عرب را داشت قرارداد صلح ۱۹۷۹ کمپ دیوید را مورد حمله انتقاد قرارداد و احساسات ملی گرایانه مردم عراق را سخت برانگیخت و کشورهای سازشکار عرب را شماتت و سرزنش نمود و نیروهای نظامی خود را رهبری کرد ‘ در طول جنگ تاسیسات نیروگاههای هسته ای عراق از سوی اسرائیل و از طریق هوا بمباران گردید و از سوی دیگر عربستان و کویت که از بنیادگرایی اسلامی ایران در وحشت افتاده بودند ‘ پول فراوان در اختیار عراق قرار دادند تا علاوه بر تامین هزینه های جنگی وضع اقتصادی خود را نیز سر وسامان دهد. خط لوله نفت جدیدی از عراق به ترکیه کشیده شده تا در صورت قطع لوله نفت سوریه که با ایران همکاری می کرد مورد استفاده قرار گیرد.
عقب نشینی کشور عراق در جنگ ایران و عراق
در نوامبر ۱۹۸۴ در حالی که ۱۷ سال از قطع رابطه عراق و امریکا می گذشت ‘ روابط سیاسی میان آنها از سر گرفته شد. هنگام متارکه جنگ ایران و عراق ‘ ارتش عراق از اراضی متصرفی خود در ایران عقب نشینی کرد و طرفین به پشت مرزهای مورد توافق سال ۱۹۷۵ بازگشتند. در دوم اوت 1990 عراق به طمه دست اندازی ثروتهای نفتی کویت و تصرف کشور مزبور که از سالها قبل بر مالکیت آن ادعا داشت و در حالی که از قول بی طرفی دولت امریکا اغفال شده بود ‘ به کشور کویت حمله برد و شهر کویت و مخازن نفتی آن را تصرف کرد و هزاران خارجی را به گروگان گرفت. چهار روز بعد سازمان ملل متحد اعلام داشت که چنانچه عراق از خاک کویت خارج نگردد ‘ با محاصره اقتصادی و نظامی مواجه خواهد شد. دولت عراق به مخالفت با اعلامیه سازمان ملل متحد برخاست و تشکیل یک کنفرانس بین المللی برای رسیدگی به اوضاع خاورمیانه را پیشنهاد نمود که با مخالفت دولت امریکا روبرو گردید.
حمله به کشور عراق
در ۱۷ ژانویه 1991 اتحادیه ای مرکب از ۳۲ کشور به رهبری دولت امریکا به عراق حمله کرد و ارتش عراق را که زیر ضربات کوبنده بمباران و پرتاب موشکهای هدایت شونده کنترل و سازمان خود را از دست داده بود ‘ پس از حمله زمینی ماه مارس ‘ وادار به عقب نشینی از خاک کویت کرد. در این جنگ بین ۱۵۰۰۰۰ تا 200000 نفر که عمدتا از غیر نظامیان عراقی بودند ‘ کشته شدند و حدود ۷۰۰۰۰ نفر دیگر که حدود بیست هزار نفرشان کودک بودند بر ارتشهای ترکیه و عراق کردهای مرزنشین را به شدت تحت فشار و تهدید قرار دادند. به موجب گزارش ها و اسنادی که از سوی سازمان دیده بان حقوق بشر خاورمیانه منتشر گردیده دولت عراق در عملیات جنگی علیه کردهای عراق از سلاح های شیمیایی استفاده نموده تا مگر آنان را به کلی نابود سازد . از جمله مواردی که سازمان مزبور به آن اشاره کرده است حمله شیمیایی مارس ۱۹۸۸ حلبچه است به مرگ ۵۰۰۰ غیر نظامی کرد منتهی شده است.
حمله ترکیه به نواحی کردنشین کشور عراق
در پایان سال ۱۹۹۱ دولت عراق به بازرسان تسلیحاتی اجازه داد تا مراکز نظامی کشور مزبور را مورد بازرسی قرار دهند. گزارش بازرسان در ۱۹۹۲ نشان داد که عراق از پروژه غنی سازی اورانیوم بهره مند است و در این را از فن آوری آلمان استفاده کرده است و دارای سلاح های شیمیایی و تاسیسات هسته ای است.
در سالهای ۱۹۹۲ و ۱۹۹۳ ارتش امریکا هدفهای نظامی و کارخانه های تسلیحاتی ارتش عراق را با موشک های چند هدف گرفت و نیروهای عراق را در مرز کویت بمباران کرد.
در مارس ۱۹۹۵ ارتش ترکیه به نواحی کردنشین عراق حمله کرد تا حزب کارگران کردستان را از خاک عراق علیه امنیت ترکیه اقدام می کرد سرکوب نماید. انزوای بین المللی عراق در سال ۱۹۹۶ با دوری جستن اردن از صدام حسین و نزدیک شدن دولت مزبور به کویت و عربستان سعودی به اوج خود رسید. گزارش آوریل ۱۹۹۷ سازمان ملل متحد گویای آن است که شمار کسانی که بر اثر گرسنگی حاصل از محاصره اقتصادی و نظامی عراق جان خود را از دست داده اند به حدود یک میلیون نفر می رسد که ازین تعداد ۵۷۰۰۰۰ نفرشان کودک هستند و ۲۵% اطفال عراقی از سوء تغذیه و کمبود امکانات بهداشتی در معرض خطر مرگ قرار داردند. در اکتبر ۱۹۹۷ شورای امنیت سازمان ملل متحد دولت عراق را طی قطعنامه ای وادار نمود تا با بازرسی از تاسیسات نظامی و سازمانهای مشکوک به تولید و ذخیره سلاح های شیمیایی و هسته ای موافقت نماید. این پیشنهاد با مخالفت عراق به بهانه حضور بازرسان امریکایی در هیئت بازرسی روبرو گردید و رئیس جمهوری امریکا را به تهدید نظامی عراق وادار کرد که با وساطت کوفی عنان دبیر کل سازمان ملل متحد و کسب مجوز بازرسی در مارس ۱۹۹۸ پایان یافت.
وضعیت حکومت کنونی عراق در هاله ای از ابهام
در طی سالیان اخیر ‘ دولت عراق با ادامه هرگونه بازرسی ماموران سازمان ملل متحد مخالفت کرده و خواستار پایان دادن به تحریم ها شده است. در حال حاضر ‘ دولت عراق طبق برنامه نفت در مقابل غذا که توسط سازمان ملل بر آن تحمیل شده است ‘ هر شش ماه یک بار مقدار معینی از نفت را به فروش می رساند و مصارف درآمد آن نیز با نظارت سازمانن ملل میسر است. پس از عملیات ۱۱ سپتامبر در امریکا ‘ عراق تنها کشوری بود که با امریکا همدردی نکرد و امریکا هم اعلام نمود که پس از پاکسازی افغانستان از تروریست ها نوبت حمله به عراق فراخواهد رسید. در طی نیمه اول سال ۲۰۰۲ تلاش های گسترده ای در میان دولتمردان امریکا در جریان بود تا چگونگی برخورد با عراق و در صورت لزوم حمله به آن کشور مورد بررسی قرار گیرد. سرانجام در میان اعتراضات و مخالفت های گسترده جهانی ‘ نیروهای امریکایی و انگلیسی خاک عراق را از نیمه شب بیستم ماه مارس ۲۰۰۳ از زمین و هوا مورد تهاجم قرار دادند و در نهم آوریل با سقوط شهر بغداد ‘ رژیم عراق عملا سرنگون گردید. در حال حاضر وضعیت حکومت در عراق ‘ در هاله ای از ابهام قرار دارد.